Tetë bashki të qarkut Elbasan kanë transferuar miliarda lekë për djegien e mbetjeve, por impianti i incenerimit pothuajse nuk ka funksionuar asnjëherë.
Hetimet e prokurorisë zbulojnë skemën e pagesave fiktive që ka zgjatur për më shumë se katër vite.
Në qarkun e Elbasanit po zhvillohet një ndër hetimet më serioze të viteve të fundit për shpërdorim të fondeve publike. Prokuroria e Elbasanit ka nisur një hetim penal që përfshin zyrtarë të lartë të tetë bashkive, të cilët kanë derdhur fonde të konsiderueshme drejt kompanisë “ECO-ELB” për një shërbim që nuk është ofruar kurrë në mënyrë të plotë.
Nga dhjetë zyrtarët e thirrur për të dëshmuar mbi kontratat dhe pagesat, vetëm tre janë paraqitur në Prokurori për të dhënë deklarata para oficerit hetimor Hasan Asllani. Shtatë të tjerë pritet të dëshmojnë në ditët në vijim, ndërsa Prokuroria ka vënë nën hetim kontratat e lidhura nga drejtori juridik dhe shefat e financës në bashkitë Elbasan, Gramsh, Librazhd, Përrenjas, Cërrik, Belsh, Peqin dhe Rogozhinë.
Kompania “ECO-ELB”, nën administrimin e Leli Krajës, kishte detyrimin kontraktual për të pranuar, grumbulluar, trajtuar dhe djegur mbetjet urbane në impiantin e Elbasanit. Sipas hetimeve, vetëm tre nga këto procese janë kryer në mënyrë të pjesshme. Procesi i djegies, që përfaqëson fazën më të kushtueshme dhe me ndikim mjedisor, ka munguar thuajse tërësisht.
Në vitin 2022, inceneratori ka funksionuar vetëm për 24 ditë. Në 2023, puna ka zgjatur pak më tepër, rreth shtatë muaj. Ndërsa gjatë vitit 2024 dhe pesë muajve të parë të vitit 2025, impianti ka qenë jashtë funksionit. Megjithatë, pagesat ndaj “ECO-ELB” kanë vazhduar pa ndërprerje.
Vetëm Bashkia Elbasan ka kryer 239 transaksione bankare me një vlerë prej 2.4 miliardë lekësh të vjetra, për një shërbim që nuk është ofruar në mënyrë të plotë. Kjo është një shifër alarmante që vë në pikëpyetje menaxhimin dhe kontrollin e buxhetit vendor.
Edhe bashkitë e tjera nuk mbeten pas. Gramshi ka paguar 209 milion lekë përmes 72 transaksioneve. Librazhdi ka derdhur 265 milion lekë në 65 raste, ndërsa Përrenjasi ka realizuar 71 pagesa për një total prej 223 milion lekësh. Të gjitha këto shifra flasin për një skemë të qartë keqmenaxhimi dhe mungesë transparence.
Në listën e pagesave vazhdojnë bashkia e Cërrikut me 308 milion lekë në 71 transaksione, Belshi me 198 milion lekë, Peqini me 298 milion lekë dhe Rogozhina me 187 milion lekë të vjetra. Në total, bëhet fjalë për qindra milionë që janë derdhur për një shërbim të pakryer, duke rënduar në mënyrë të pajustifikueshme financat publike.
Pavarësisht mungesës së incenerimit, bashkitë kanë vijuar t’i paguajnë detyrimet mujore “ECO-ELB”-së, në emër të një kontrate që ka rezultuar, në pjesën më kritike të saj, vetëm në letër. Ky fakt ngre dyshime të forta për bashkëpunim të qëllimshëm mes zyrtarëve vendorë dhe operatorit privat.
Prokuroria e Elbasanit ka dyshime të arsyeshme për shpërdorim të detyrës dhe mashtrim me fondet publike. Hetimi është përqendruar mbi mënyrën e përpilimit të kontratës dhe procedurat e pagesave, të cilat rezultojnë të jenë kryer pa verifikuar ofrimin real të shërbimit.
Rasti i “ECO-ELB” tregon më qartë se kurrë sesa e brishtë është zinxhiri i përgjegjësive në administratën vendore. Një kompani e vetme ka përfituar shuma marramendëse nga buxhetet e bashkive, ndërkohë që qytetarët kanë vazhduar të vuajnë pasojat e mbetjeve të pamenaxhuara dhe ndotjes mjedisore.
Ky është një rast tipik i një modeli që ka dështuar – një bashkëpunim mes institucioneve dhe biznesit të lidhur me interesa klienteliste, në dëm të interesit publik. Hetimet duhet të shkojnë deri në fund dhe të nxjerrin përgjegjësitë individuale dhe institucionale.
Qytetarët e Elbasanit dhe bashkive përreth meritojnë përgjigje të qarta dhe zyrtare përse paratë e tyre janë shpenzuar në mënyrë të tillë abuzive. Ky hetim nuk duhet të përfundojë me disa dëshmi formale, por me ndëshkimin e atyre që kanë firmosur dhe heshtur.
