Tre bankat amerikane First Republic Bank, Silicon Valley Bank dhe Signature Bank që kanë dështuar deri më tani këtë vit kishin më shumë volum tregtimi sesa 25 së bashku që u rrëzuan në 2008 në kulmin e krizës financiare, sipas shifrave zyrtare të zbuluara nga një publikim nga Daily Mail.
Zyrtarët njoftuan të hënën, më 1 maj, se ata kanë mbyllur First Republic Bank me bazë në San Francisko, duke e bërë atë bankën e tretë të madhe amerikane që dështoi në dy muajt e fundit, pasi Silicon Valley Bank dhe Signature Bank u rrëzuan në mars.
Të tre bankat kishin të kombinuara aktive prej 532 miliardë dollarësh, të cilat, sipas New York Times dhe kur rregullohen për inflacionin, janë më shumë se 526 miliardë dollarë të mbajtura nga të 25 bankat amerikane që u shembën në 2008 në kulmin e krizës financiare.
First Republic Bank kishte rreth 213 miliardë dollarë në total aktivesh dhe në fund të vitit të kaluar, Rezerva Federale e renditi atë të 14-tën më të madhe në mesin e bankave tregtare të SHBA-së.
Silicon Valley Bank kishte aktive totale prej 209 miliardë dollarësh, ndërsa banka Signature kishte 110 miliardë dollarë. Totali i aktiveve të tre bankave arriti në një shumë joreale prej 532 miliardë dollarësh.
Ndërsa të tre ishin më të vegjël se Washington Mutua l, shoqata më e madhe e kursimeve dhe kredive në Amerikë në 2008 para rënies së saj, e cila kishte aktive prej 430 miliardë dollarësh, 24 të tjerat që u shembën atë vit kishin një total prej 94 miliardë dollarësh, gjithsej 524 miliardë dollarë.
Në fakt, kolapsi i First Republic është dështimi i dytë më i madh i bankës në historinë e SHBA-së, pas vetëm Washington Mutual. Ashtu si Washington Mutual 15 vjet më parë, First Republic u ble sot nga JPMorgan Chase.
Falë pjesërisht rregulloreve më të rrepta të vendosura në vazhdën e krizës globale financiare, më pak banka kanë dështuar.
Por normat e larta të interesit kanë gërryer vlerën e aktiveve në bilancet e bankave, duke ushtruar presion mbi sistemin financiar dhe duke e bërë më të vështirë për bankat të paguajnë depozituesit nëse ata vendosin se duan të tërheqin paratë e tyre.
Rënia e Silicon Valley Bank dhe Signature Bank në mars çuan në një efekt orteku, pasi investitorët nervozë kërkuan shenja dobësie në sektorin më të gjerë bankar në Shtetet e Bashkuara dhe Evropë. Gjigandi bankar zviceran Credit Suisse u bë viktima e profilit më të lartë në botë kur u vu nën presion nga rregullatorët për të pranuar një blerje nga rivali UBS.
Për të shmangur një tjetër kolaps bankar, autoritetet arritën një marrëveshje me 11 banka të mëdha në mars për të zgjatur një paketë shpëtimi prej 30 miliardë dollarësh për First Republic Bank. Por kjo nuk mjaftoi për të qetësuar investitorët. Që nga mbyllja e së premtes, First Republic Bank kishte vlerë vetëm 654 milionë dollarë, nga 20 miliardë dollarë në fillim të vitit dhe 40 miliardë dollarë në kulmin e saj në nëntor 2021.
Në pamje të parë, First Republic Bank dukej në një pozicion të mirë, pasi dihej se kishte një klientelë të pasur që depozitonte shuma të mëdha. Por seria e dështimeve të bankave tronditi klientët dhe shumica e kredive të First Republic Bank ishin hipoteka me normë fikse, të cilat kanë humbur vlerën për shkak të rritjes së normave të interesit.
Vëzhguesit po vëzhgojnë nga afër për ndonjë pasojë më të gjerë nga kolapsi i institucionit më të fundit financiar dhe ekspertët kanë lëvizur për të zbutur frikën e infektimit.
“First Republic Bank u identifikua si një bankë me probleme qysh në mesin e marsit dhe njoftimi për mbylljen e saj nuk është një shkak i ri për shqetësim”, tha Nicolas Veron , një ekonomist francez në Institutin Peterson për Ekonominë Ndërkombëtare, përpara njoftimit të marrjes në dorëzim.
Menjëherë pasi u njoftua sekuestrimi i First Republic Bank, Departamenti i Thesarit i SHBA-së u përpoq të qetësonte shqetësimet.
“Sistemi bankar mbetet i shëndetshëm dhe elastik, dhe amerikanët duhet të ndihen të sigurt në sigurinë e depozitave të tyre dhe aftësinë e sistemit bankar për të përmbushur funksionin e tij kryesor për të ofruar kredi për bizneset dhe familjet”, tha një zëdhënës i Departamentit të Thesarit.
Megjithatë, komentuesit kanë ngritur shqetësime se testet e stresit të kryera në vazhdën e rrëzimit financiar të vitit 2008 nuk parashikuan rënien e vlerës së thesarit amerikan të shkaktuar nga rritja e normës së Fed.
Duke shkruar për Market Watch, Joseph E. Stiglitz , një laureat i Nobelit në ekonomi dhe profesor në Universitetin e Kolumbisë, tha se kjo tregon nevojën për reforma, veçanërisht në epokën moderne të bankingut dixhital.
“Fakti është se rregullatorët, përfshirë Fed, kanë dështuar të mbajnë sistemin bankar të sigurt”, argumenton Joseph E. Stiglitz, duke thënë se bankat varen nga besimi dhe se depozituesit duhet të kenë besim se mund t’i tërheqin paratë e tyre sipas dëshirës.
“Kjo ka qenë gjithmonë e vërtetë. Ajo që ka ndryshuar është lehtësia me të cilën miliarda dollarë mund të tërhiqen në një nanosekondë në internet”, thotë Stiglitz.
“Edhe një erë rreziku që ata nuk do të mund t’i marrin paratë e tyre është e mjaftueshme për t’i bërë njerëzit e arsyeshëm të tërheqin fondet e pasiguruara, madje edhe shumat e siguruara, nëse ekziston rreziku i vonesës”, vuri në dukje ai.
Duke bërë thirrje për reforma thelbësore në sektorin bankar, Profesor Stiglitz shkruan: “Mbetet për t’u parë nëse trazirat financiare të shkaktuara nga rënia e SVB-së do të kulmojnë në një krizë më të thellë, por investitorët dhe depozituesit nuk kanë arsye të besojnë në Fed dhe të kenë garanci se nuk do të përfundojë”.
