Për europianët, të cilët kanë vëzhguar Presidentin Donald Trump me një sulm të qëndrueshëm ndaj marrëdhënieve transatlantike javët e fundit, përfshirë një plan për të tërhequr trupat amerikane nga Gjermania dhe sanksione të reja që synojnë Gjykatën Ndërkombëtare Penale, mund të duket më shumë si një valle me djallin .
“Ai dëshiron të flasë kryesisht për Kinën”, tha një diplomat i lartë i BE. “Ne duam të flasim gjithashtu për çështje të tjera”. Një zyrtar i lartë i BE këmbënguli që partneriteti me ShBA është akoma “marrëdhënia më e rëndësishme e BE”.
Por me mesazhet negative që vijnë nga Uashingtoni mbi atë që duket se është çdo ditë, europianët nuk janë veçanërisht të prirur t’i japin Pompeos atë që ai dëshiron. Pompeo është një nga besnikët dhe mbrojtësit më të fortë të Trump, dhe përveç Kinës ai pritet të diskutojë për Lindjen e Mesme, pandeminë e koronavirusit dhe situatën në Ukrainë, thanë diplomatët e BE-së.
Në Uashington të premten, një person i njohur me planet i tha POLITICO: “Pompeo planifikoi të ngrinte çështje që lidhen me Kinën dhe Rusinë”. Gjithashtu në tryezë do të jetë edhe Libia, ku tensionet arritën kulmin e së mërkurës pasi operacioni detar i BE, Irini, duke zbatuar embargon e armëve të KB, u parandalua nga anijet luftarake të Turqisë, një anëtar i NATO-s, nga kontrollimi i një anijeje. Ky konfrontim ka ngjallur frikë në Bruksel për përshkallëzime të mëtejshme të tensioneve në Mesdhe.
Ka disa fusha të një baze të përbashkët për ndonjë nga këto çështje. Pompeo është duke e bërë paraqitjen e miqve në mbledhjen e Këshillit të Punëve të Jashtme të BE-së përmes videokonferencës pas disa muajsh në të cilën pandemia e bëri të pamundur që ai të udhëtonte në Bruksel. Përveç mosmarrëveshjeve politike, një problem tjetër do të jetë koreografia. 27 ministrat e jashtëm do të drejtohen nga diplomati më i lartë i BE Josep Borrell. Megjithatë “të gjithë ministrat duan të flasin, por brenda një ore e gjysmë nuk mund t’i jepni një minutë secilit ministër për të diskutuar çështje të tilla si Kina ose Izraeli”, tha një diplomat i dytë për Politico.eu. Midis aleatëve të vjetër transatlantikë, Kina është bërë një temë shumë përçarëse. ShBA ka marrë një ton agresiv kundër Pekinit që nuk ndahet nga shumica e vendeve anëtare të BE-së. Por, edhe brenda BE-së, pikëpamjet ndryshojnë shumë. Hungaria është shumë afër Kinës, por nuk është e vërtetë kur bëhet fjalë për vendet nordike si Suedia. Stokholmi, në takimin e fundit të ministrave të punëve të jashtme të BE-së, ishte i vetmi vend anëtar që mbronte sanksione kundër Pekinit pasi vendosi të shtrëngojë kontrollin e tij në Hong Kong. Në Kinë, diferencat me ShBA janë të mëdha. Pompeo e ka përkufizuar partinë komuniste kineze si “kërcënimin qendror të kohërave tona” ndërsa BE ka një ton më të butë dhe Borrell madje ka mohuar që Pekini të paraqesë ndonjë kërcënim ushtarak.
Europianët theksojnë se si Uashingtoni mbetet aleati kryesor, por gjithashtu se është e vështirë të jesh në të njëjtën faqe me një mik që duket se ka kaq pak interes për të nxitur miqësinë. Pompeo “dëshiron ndihmën tonë për Kinën sepse ata e kanë kuptuar që gjërat shkuan shumë larg, por është e vështirë, shumë e vështirë … ata vazhdojnë të na shkelmojnë”, tha diplomati i lartë. Shumë prej vendimeve të fundit të SHBA-së konsiderohen si minuese të sigurisë së BE-së: përfshirë njoftimin për të zvogëluar trupat amerikane në Gjermani, ose hezitimin amerikan për të zgjatur traktatin bërthamor Start me Rusinë, ose vendimin për t’u tërhequr nga Traktati i Qiejve të Hapur që lejon Rusinë dhe Kombet perëndimore për të kryer fluturime vëzhgimi mbi territorin e njëri-tjetrit.
Diplomatët e BE-së janë gjithashtu të shqetësuar për vendimet që minojnë multilateralizmin, ku më e fundit është imponimi i sanksioneve të Trump kundër Gjykatës Penale Ndërkombëtare, të cilën Borrell e përshkroi të enjten si “një çështje shqetësuese serioze”. BE gjithashtu ka dekurajuar planin e paqes në Lindjen e Mesme të Trump, të zhvilluar nga dhëndri i tij Jared Kushner, dhe ka pak që Europianët të bien dakord me ShBA kur bëhet fjalë për Izraelin.
Me rëndësi të veçantë është mbështetja e SHBA për planet e qeverisë së re izraelite për të aneksuar pjesë të Bregut Perëndimor. Nga këndvështrimi i BE-së, është e vështirë të bëhet dallimi midis një lëvizje të tillë dhe aneksimit ilegal të Rusisë së Krimesë për të cilën europianët kanë vendosur sanksione. Ministri i Jashtëm i Luksemburgut, Jean Asselborn tha se ai nuk sheh “asnjë ndryshim” me kapjen e Gadishullit të Krimesë nga Rusia. “Një aneksim është një aneksim”, i tha ai javës gjermane Der Spiegel. Europianët këmbëngulin se ata ende kanë një lidhje të madhe me amerikanët, dhe se Pekini është përfituesi i çdo tensioni transatlantik.
“Në marrëdhëniet transatlantike ekziston një shkallë e madhe konvergjence për shumë çështje, por në të njëjtën kohë duhet të flasim për gjërat që na ndajnë”, tha zyrtari i lartë i BE. Një vështrim i shpejtë i asaj që po ndodh në industrinë e avionëve zbulon implikimet, tha zyrtari.
“Amerikanët vepruan kundër Airbus sepse supozohej se do të kishte ndihmë nga ai i Bashkimit Europian” ndërsa Brukseli po mendonte veprimin kundër Boeing për të njëjtën arsye. Por “ndërkohë kinezët po prodhojnë aeroplan me trup të gjerë që do t’i shesin pjesës tjetër të botës dhe që janë subvencionuar shumë”, tha zyrtari.
