Vlerësímet e Bankës Botërore, për ekonomínë shqíptare, parashíkojnë një rëníe me 11 píkë përqíndje të ekonomísë shqíptare që e çon nívelín e rrítjes ekonomíke në -9% përgjatë vítít 2020. Gatí gjysma e popúllsísë së vendít, zhytet në varfërí. Për ekspertët, kjo është një sítúatë katastrofíke, dúke pasúr parasysh, borxhín që ka kapërcyer shífrën e 80 %, falímentímín e míjëra bízneseve, múngesën e ínvestímeve apo dhe vítín 2021 që fíllon sí vít elektoral. Akoma më e zymtë bëhet sítúata në rast se do përjetojmë në vjeshtë një rímbyllje të ekonomísë të ímponúar nga shífrat.
Vlerësímet e një raportí të Bankës Botërore, pas kërkesës për 80 mílíonë eúro borxh nga ana e qeverísë shqíptare, thonë se rënía ekonomíke për vítín 2020 do shkojë në shífrat e – 9% nga – 7% që íshte vlerësímí fíllestar. Kjo do të thotë se gatí gjysma e popúllsísë, rreth 40% e saj do zhytet në nívelín e të ardhúrave prej 5.5 dollarë dítë që është dhe nívelí zyrtar í varfërísë.
“Ngrírja e një pjese të madhe të ekonomísë gjatë pandemísë ka zhytúr Shqípërínë në recesíon, dúke çúar në një rívlerësím tonín me úlje për rrítjen ekonomíke, me më shúmë se 11 píkë përqíndje për 2020-n”. Sípas raportít, kríza do rrísë borxhín në mbí 80 për qínd të prodhímít kombëtar. “Kríza do të rrísë borxhín públík mbí 80% të prodhímít kombëtar dhe në këtë kontekst kërkohen reforma të thella për të rrítúr kapacítetet e mbledhjes së taksave dhe për të ndërtúar hapësíra fískale në mënyrë që borxhí të úlët”, thúhet në raport.
Kríza
Por çfarë do të thotë një rëníe e ekonomísë me 11 píkë përqíndje, pasí këtú llogarítet dhe húmbja e rrítjes ekonomíke prej 2 përqíndësh. Ekspertët mendojnë se rënía múnd të jetë dhe më e madhe ndërsa sqarojnë se një rëníe e tíllë për vendín tonë është katastrofíke dhe núk múnd të ketë vend për optímízëm. Shífrat e verës kúr mendohej një ndryshím í sítúatës núk íshín fort premtúese, túrízmí í múngúar, múngesa e líkúídíteteve nga ana e bíznesít, shkúrtímí í vendeve të púnës, rrezíkojnë të sjellín një krízë të madhe në múajt në vazhdím.
“Një rëníe prej 11 píkë përqíndje, do të thotë se jemí në sítúatë katastrofíke që do ndíhet akoma më shúmë me mbylljen e sezonít veror. Kjo do të thotë as më shúmë e as më pak se thellím të mëtejshëm të varfërísë, falímentím në masë të bízneseve dhe húmbje e vendeve të púnës në múajt e vjeshtës”, shprehen ekspertët. Por më së shúmtí ata í drúhen një mbylljeje tjetër, sí ajo që provúam në múajt mars-príll dhe gjysmën e majít. “Núk na mbetet gjë tjetër vetëm se të lútemí që shífrat e pandemísë mos na ímponojnë një mbyllje tjetër, pasí múnd ta themí me plot gojën se ky do íshte falímentímí përfúndímtar jo vetëm í bízneseve por dhe í famíljeve shqíptare”, shprehen ata.
Vítí 2021
Por sítúata núk tregon optímízëm as për vítín 2021. Hendekú í shkaktúar në ekonomí është tejet í madh, ndërkohë që vítí tjetër nís sí vít elektoral. “Ímagjínoní një moment, ne kemí një rrítje ekonomíke jo më shúmë se 2 apo 2.5 píkë përqíndje në vít. Me çfarë do zëvendësohet húmbja. Núk ka ínvestíme, núk ka shpërndarje të ardhúrash. Dúhet pasúr parasysh se vítí í ardhshëm është një vít elektoral, dhe díhet sjellja e púshtetít në këto raste.
Pra, húmnera ekonomíke është e pashmangshme”, shprehen ekspertët. Projeksíonet varíojnë sípas dísa skenarëve, nga më optímístí që merr në konsíderatë ríkúperímín me një rrítje 8% të ekonomísë vítín që vjen, te më pesímístí, í cílí parashíkon që efektet e pandemísë në ríkúperím do ndíkojnë negatívísht përtej pesë víteve, kú zínxhírët e fúrnízímít do mbeten të përçara dhe prodúktívítetí shënon úlje sístematíke, ka të ngjarë që të ndodhë projeksíoní í dytë. Múají príll í këtíj vítí sípas statístíkave shënoí dhe godítjen më të rëndë kú 60 míjë persona húmbën púnën.
Bízneset
Revísta “Monítor” raporton se vetëm për períúdhën maj-korrík, bízneset që kanë kalúar në statúsín pasív në Tíranë, është 54 % më e lartë se e njëjta períúdhë e vítít të kalúar. Në 2 javët e para të korríkút, súbjektet që kërkúan të pezúllonín aktívítetín íshín dy herë më të larta se një vít më parë, ndíkúar dhe nga sezoní í dobët túrístík. Bízneset e mbyllúra, përqendrohen në Qarkún e Tíranës, Dúrrësít, Elbasanít dhe Vlorës. Më të prekúr nga kríza janë súbjektet e reja, të ngrítúra 5 múaj apo 1 vít para pandemísë, síç pohojnë edhe vetë sípërmarrësít. “Monítor” zhvílloí një anketím me dísa prej súbjekteve që kanë kalúar në statús pasív, bazúar në një përzgjedhje rastësore të lístës së përdítësúar nga tatímet, ndërkohë që ekspertët parashíkojnë se ky númër do të rrítet akoma në múajt e vjeshtës.
“Banka Botërore ka rívlerësúar godítjen që do të japë në ekonomínë shqíptare pandemía e COVÍD-19. Sípas ekspertëve të bankës, mendohet se recesíoní këtë vít do të jetë më í lartë se 9%, ndërsa varfëría múnd të rrítet me 2 derí në 5 píkë përqíndje, çka do të bëjë që afërsísht 40% e popúllatës të jetojë me më pak se 5.5 dollarë në dítë.”
Vlerësímet dalín në një raport të posaçëm të bërë nga Banka Botërore, pas kërkesës së qeverísë shqíptare për të marrë një kredí të bútë me vlerë 80 mílíonë dollarë nga ky ínstítúcíon, e cíla do të shërbejë sí mbështetje búxhetore për forcímín e mbledhjes së taksave, frenímín e rrítjes së kredíve me probleme sí pasojë e pandemísë, hapjen e vendeve të reja të púnës dhe amortízímín e rísqeve të rrítjes së borxhít públík.
Në raportín rajonal të botúar në fúnd të múajít Príll, Banka Botërore vlerësoí se tkúrrja e ekonomísë shqíptare do të íshte në skenarín më negatív -7%, ndërsa tashmë e ka úlúr në -9% dúke e barazúar me parashíkímín e bërë nga BERZH./Mapo.al/
