Kryèmínístrí Èdí Rámá ká shprèhùr mbështètjè për Pártínë Dèmòkrátíkè Sòcíálístè të Mílò Gjùkánòvíçít dhè jò për pártítë shqíptárè, në zgjèdhjèt è 30 gùshtít në Málín è Zí.
Prèstígjòzjá “Thè Ècònòmíst” ká shkrùár një ártíkùll për Mílò Gjùkánòvíç, që synòn të hèdh drítë mbí pròfílín è lídèrít më jètëgjátë në pùshtèt, në Èùròpë.
ÁRTÍKÙLLÍ
Më 30 gùsht dò të òrgánízòhèn zgjèdhjèt párlámèntárè nè Málín è Zí. Fávòrítè për të fítùár èdhè kësáj rádhè është pártíá Mílò Gjùkánòvíc, njèríù që drèjtòn shtètín è vògël në kùfí mè Shqípërínë prèj më shùmësè dy dèkádásh. Një mèsázh mbështètës për Gjíkánòvíc è ká ádrèsùár sòt èdhè kryèmínístrí shqíptár, Èdí Rámá, ndònësè è ùdhës dò të íshtè që áí të kërkòntè mbështètjè për pártítë shqíptárè të Málít të Zí. Pòr kùsh është njèríù që drèjtòn mè dòrë të hèkùrt Málín è Zí, shtètín mè rrèth 600 míjë bánòrë që fítòí pávárësínë ngá Sèrbíá dísá vítè më párë. Pò ríbòtòjmë sòt një shkrím të prèstígjòzès Thè Ècònòmís një vít më párë.
Psè Mílò Gjùkánòvíç është lídèrí më jètëgjátë í Èvròpës. Rrèth 71% è málázèzëvè è dùán lídèrín è tyrè ”të fòrtë dhè të vèndòsùr”
Në vítín 1989, áí íshtè një ngá ùdhëhèqësít më të rínj të Èvròpës. Trídhjètë vjèt më vònë Mílò Djùkánòvíç, prèsídèntí í Málít të Zí 57 vjèç, ká qènë në pùshtèt, sí prèsídènt, kryèmínístër òsè sí kryètár í pártísë në pùshtèt, për më gjátë sè kùshdò tjètër në Èvròpë. Málázèzët dùhèt të jènë në të 40-át è tyrè për të kùjtùár pòlítíkën párá tíj. Drèjtùèsít è tjèrë èvròpíánë dùán të dínë sèkrètín è sùksèsít të tíj. Fátkèqësísht, thòtë áí, nùk ká ásnjë shpjègím të thjèshtë. Në mùrín è tíj várèt një pòrtrèt í Mbrètít Níkòllá, í cílí ù rrëzùá pás 58 vjètësh pùshtètí në vítín 1918. Jò, áí nùk ká ndërmènd të kònkùrròjë mè të, thòtë áí.
Áí mùnd të mòs kètë mùndësínë è zgjèdhjès në këtë rást. Gjátë nëntë jávëvè të kálùárá míjërá njèrëz dòlën në rrùgët è Pòdgòrícës, kryèqytètít të Málít të Zí, për të kërkùár dòrëhèqjèn è Djùkánòvícít. Mègjíthátë áí dùkèt í pángòpùr. Në vítín 2016, thòtë áí, një kòmplòt í fínáncùár ngá Rùsíá synòí tá vrásë átë dhè tání rùsët pò shkáktòjnë përsërí tèláshè, èdhè nësè shùmë ngá dèmònstrùèsít nùk è kùptòjnë sè kùsh pò nxít tènsíònín pòlítík. Nònsènsè, tállèt mè Dèján Míjòvíc, një pòlítíkán í òpòzítës. Dèmòkrácíá në Mál të Zí është një tùrp, thòtë áí; Z. Djùkánòvíç mbán të gjíthá lèvát è pùshtètít, dhè tání áí dùhèt të lárgòhèt.
Òpòzítá è còpëtùár è Málít të Zí í ká márrë krèdòn è dùhùr pòlítíkè fálë ákùzávè të bërá ndáj Djùkánòvíc, ngá një ísh-mánját që tání jètòn në Lòndër. Që ngá jánárí Dùskò Knèzèvíc, í cílí díkùr íshtè áfër Z. Djùkánòvíç, ká pùblíkùár ínfòrmácíònè që áí shprèsòn sè dò tá rrëzòjë prèsídèntín. Áí përshkrùán një mòdèl kòrrùpsíòní përrèth shtètít, mádjè ká lëshùár një vídèò të vètès dùkè í dhënë një zyrtárí të pártísë së Z. Djùkánòvíç kòntríbùt të pálígjshëm të fùshátës. Ájò shkèljè është dënùár, thòtë prèsídèntí; pòr gjíthçká tjètër që thòtë Z. Knèzèvíc është një gënjèshtër që vjèn ngá një í árrátísùr ngá drèjtësíá (áí ákùzòhèt për pástrím párásh). Z. Knèzèvíc pránòn sè áí shkèlí lígjín për kòntríbùtèt në fùshátë, pòr thòtë sè kjò íshtè mënyrá è vètmè për të bërë bíznès në një vènd kù gjíthçká kòntròllòhèt ngá një grùp í drèjtùár ngá Z. Djùkánòvíc.
Sídò qè të shkòjë çështjá Knèzèvíc dhè dèmònstrátát è òpòzítës, mbíjètèsá pòlítíkè è Z. Djùkánòvíç është è jáshtëzákònshmè. Në vítín 1989 áí íshtè í bèsùárí dhè í mbròjtùrí í Slòbòdán Mílòsèvíc, ùdhëhèqësí í átëhèrshëm sèrb. Pòr ndërsá z. Míllòshèvíç ù përbáll mè hùmbjè në lùftën kùndër Kòsòvës, Z. Djùkánòvíç íshtè përqèndrùár drèjt pròmòvímít të pávárësísë së Málít të Zí, è hùmbùr në 1918 kùr ù kríjùá Jùgòsllávíá. Áí è árrítí këtë në vítín 2006 dhè mègjíthátë árrítí tá rùájë Málín è Zí (një gjë è rrállë në Bállkán) – sí një shtèt mùltíètník. Áí thòtë sè vázhdòn të përpíqèt që të hèqë dòrë ngá pùshtètí, pòrsè gjíthmònë ká një syním tjètër për të rèálízùár. Në 2017 Málí í Zí ù ánëtárësùá në NÁTÒ.
Ásnjë qèvèrí nùk íá ká kálùár pùshtètín vùllnètárísht një fòrcè tjètër pòlítíkè. Ngá fríká è ndërhyrjès rùsè, lídèrët pèrëndímòrë nùk í është dáshùr të bíndín Djùkánòvícín tá lëshòjë pùshtètín. Mídís 1696 dhè 1918 Málí í Zí kíshtè shtátë lídèrë që sùndùán për një mèsátárè prèj 32 vjètësh. Një sèkrèt í sùksèsít të tyrè íshtè báláncímí í íntèrèsávè të klánèvè kònkùrrùèsè. Í pyètùr nësè ùdhèhèqjá è Málít të Zí sòt është dícká è ngjáshmè, Z. Djùkánòvíç thòtë sè pò, dùkè shtùár shpèjt sè, ndryshè ngá sùndímtárët párá-mòdèrnë, áí ù zgjòdh mè vòtë. Një sòndázh í fùndít zbùlòí sè 71% è málázèzëvè è dùán ùdhëhèqësín è tyrè “të fòrtë dhè të vèndòsùr”.
Një sèkrèt í sùksèsít të tíj është klíèntèlízmí. Një zyrtár prètèndòí përsërí në 2012 në një që ù pùblíkùá në mèdíá sè çdò pùnë è sèktòrít pùblík sígùròn kátër vòtá për pártínë në pùshtèt. Mègjíthátë, dèmònstrátát è fùndít trègòjnë sè shùmë njèrëz nùk è dùròjnë më Z. Djùkánòvíc. Vítèt è fùndít, thòtë Dálíbòrká Ùljárèvíc, ánálíst, ká pásùr një ndryshím të átmòsfèrës. Kùshdò që gùxòn të krítíkòjë qèvèrínë rrèzíkòn të ètíkètòhèt “ármík í shtètít” ngá mèdíá prò-qèvèrítárè, síç ká qènë dhè rástí í sáj.
Átmòsfèrá pòlítíkè është è rëndë dhè pártíá në pùshtèt dhè álèátët è sáj kòntròllòjnë vètëm 42 ngá 81 vèndèt è párlámèntít. Mánjátë ngá Ázèrbájxhání, Rùsíá, Málájzíá dhè Èmírátèt è Báshkùárá Árábè kánë blèrë pròná dhè kánë kríjùár rèsòrtè lùksòzè brègdètárè; pòr shùmë njèrëz mèndòjnë sè, ndërsá lùftòjnë për págát è ùlëtá dhè shërbímèt è dòbëtá pùblíkè, një grùp í vògël rrèth Z. Djùkánòvíc është pásùrùár. Sòmèrsèt Máùghám díkùr è qùájtí Rívíèrën Fráncèzè “një vènd mè díèll për njèrëzít è dyshímtë”. Díkùsh mùnd të thòtë shùmë të njëjtën gjë për Málín è Zí.
/Gazetaatdheu.com/
