Qytetarët enden dyerve për pronën e tyre, ndërsa shërbimet hipotekore kalojnë vetëm përmes zarfeve dhe miqësive me pushtetin
Në Shqipëri, sistemi i hipotekave dhe legalizimeve është zhytur thellë në një krizë të besimit dhe funksionimit. Në qendër të kësaj katrahure ndodhet emri i Lorena Goxhobellit, drejtuese e Agjencisë Shtetërore të Kadastrës, e përfolur si figura kryesore në një rrjet të dyshuar korrupsioni që ka paralizuar shërbimet publike të pronësisë.
Sipas burimeve të ndryshme, gjithçka ka rrëshqitur në një sistem ku aplikimet për dokumente kalojnë përmes zarfeve, ndërhyrjeve politike ose lidhjeve të ngushta personale. Qytetarët nuk mund të marrin një certifikatë apo vendim pa kaluar më parë në një stacion të ndërmjetësve informalë.
Platforma digjitale e-Albania, që teorikisht ofronte akses të barabartë për të gjithë, sot është kthyer në një makineri burokratike, që jo vetëm nuk zgjidh problemet, por i shton ato. Aplikimet zhduken, përgjigjet mungojnë dhe proceset vonohen qëllimisht për t’iu lënë rrugë pazareve nën dorë.
Burime të brendshme nga institucioni flasin për një “listë të artë”, ku emrat me miq në qeveri ose me para në dorë kalojnë përparë radhës. Ndërsa qytetarët e zakonshëm përballen me muaj e vite pritjeje, të tjerët mbyllin punë brenda ditësh, duke paguar tarifat e heshtura të shërbimit.
Goxhobelli, e përmendur si një nga emrat më të përfolur të lidhur me këtë sistem, dyshohet se ka ndërtuar një strukturë që kontrollon në mënyrë vertikale çdo hallkë të procesit: nga roja i institucionit deri te drejtori rajonal. Ajo ka dhënë dorëheqje dy herë, por është rikthyer në detyrë, duke ngritur dyshime të forta për mbrojtje politike në nivelet më të larta.
Legalizimet, që duhet të ishin një proces për të sjellë siguri juridike për pronën, janë kthyer në mall të shitur me çmime që shkojnë deri në 10 mijë euro. Qytetarët shpesh paguajnë dy apo tre herë për të njëjtin shërbim, pa marrë as dokumentin përfundimtar dhe pa asnjë garanci për procesin.
Ndërsa SPAK-u ka nisur një hetim ndaj drejtuesve të Kadastrës, përfshirë Goxhobellin, deri më tani nuk ka asnjë ndalim apo masë konkrete ndëshkuese. Situata mbetet e njëjtë: qytetarët në hall, shërbimet të bllokuara dhe drejtësia në pritje.
Disa zyrtarë lokalë janë marrë në pyetje, por hetimi zvarritet. Zyrtarisht, nuk ka ende akuza konkrete, çka e lë të hapur mundësinë që e gjithë çështja të përfundojë në një tjetër histori të arkivuar në heshtje.
Bizneset e vogla dhe të mëdha raportojnë gjithashtu për presione të vazhdueshme për të hyrë në marrëveshje të fshehta me ndërmjetës ose përfaqësues zyrash. Proceset janë të manipuluara që në hapat e parë, dhe çdo vonesë është një taksë e fshehur për qytetarin.
Në shumë raste, dosjet ligjore zhduken nga sistemi, ose kalojnë në duar të palëve të lidhura me njerëz të pushtetshëm. E-Albania nuk është më një derë për shërbime publike, por një perde që mbulon paligjshmërinë.
Përkundër gjithë këtyre akuzave, Goxhobelli vazhdon të shfaqet në evente publike pranë përfaqësuesve të lartë të qeverisë, duke dhënë sinjalin se mbrojtja politike mbetet më e fortë se çdo hetim institucional.
Qytetarët raportojnë gjithnjë e më shumë raste ku pagesat nën dorë janë bërë normë, dhe ku drejtësia duket se nuk ka vullnet për të ndërhyrë. Çdo përpjekje për të ndjekur rrugën ligjore rezulton në zhgënjim dhe shpenzime shtesë.
Ndërkohë, zyrat e Kadastrës janë kthyer në vendtakime për pazare, ku aktet e pronës kalojnë duar përmes ndërmjetësve jozyrtarë. Askush nuk mban përgjegjësi për këtë realitet të zymtë që po gërryen besimin në shtet.
Nëse SPAK-u nuk e çon deri në fund këtë hetim, atëherë sistemi hipotekor në Shqipëri do të shndërrohet në modelin më të qartë të korrupsionit të institucionalizuar, ku prona e qytetarit nuk ka më vlerë ligjore, por vetëm tregtare.
Sistemi aktual jo vetëm që përbën një pengesë për të drejtat themelore të individit, por edhe një kërcënim për zhvillimin ekonomik dhe demokracinë. Ligji është vendosur në gjumë, ndërsa padrejtësia vepron me ritme të shpejta.
