Parlamenti Europian ka publikuar raportin për ecurinë ekonomike, politike, drejtësinë dhe mirëqenien në Shqipëri përgjatë vitit 2022.
Në raport evidentohen një sërë problemesh që pavarësisht se qeverisë i bëhen kritikat çdo vit, situata nuk ka ndryshuar. Me shqetësim shihen dy nismat e qeverisë Amnistia Fiskale dhe Pasaportat e Arta.
Gjithashtu, PE sheh si ngërç Amnistinë Fiskale, duke argumentuar se rrite rrezikun për korrupsion dhe pastrim parash. Ndërsa thekson faktin që për këtë pikë qeveria ka anashkaluar rekomandimet e Bashkimit Europian.
Sakaq vlerësohet edhe angazhimi sa i takon reformës në drejtësi, duke u shprehur se ka progres, por fakti që qytetarët nuk besojnë në drejtësi është një plagë e thellë. Duke vënë në dukje se institucionet duhet të nxitojnë për zbardhjen e ngjarjeve kriminale.
Sipas PE, shqetësuese është edhe numri shumë i lartë i azilantëve shqiptarë në Britani. Duke shtuar se mirëqenia vazhdon të jetë në nivele ende të pakënaqshme.
“Vë në dukje progresin e vazhdueshëm dhe pret përmirësime sistematike në parandalimin, hetimin proaktiv dhe ndjekjen penale të dënimeve përfundimtare jo selektive për rastet që përfshijnë korrupsionin dhe krimin e organizuar; bën thirrje për progres të mëtejshëm në krijimin e një administrate publike gjithëpërfshirëse, efikase, të koordinuar mirë dhe të përgjegjshme.
Shpreh shqetësimin e tij për aspektet e projektligjit për amnistinë fiskale dhe propozimin e shtetësisë sipas skemës së investimeve që janë të papajtueshme me normat e BE-së dhe politikën e saj të vizave”, thuhet ne raport.
Raporti i plotë:
Mirëpret angazhimin e palëkundur të Shqipërisë për integrimin në BE, duke reflektuar konsensusin mes partive politike dhe mbështetjen dërrmuese të qytetarëve; lavdëron solidaritetin dhe harmonizimin e saj të qëndrueshëm dhe të plotë me politikën e jashtme dhe të sigurisë të BE-së, duke përfshirë përgjigjen e saj të qartë ndaj luftës së agresionit rus kundër Ukrainës;
- Inkurajon politikëbërësit e saj që të përshpejtojnë reformat që mundësuan konferencën e parë ndërqeveritare të vonuar prej kohësh dhe një fillim të suksesshëm të procesit të shqyrtimit dhe të demonstrojnë progres të qëndrueshëm në garantimin e demokracisë, shtetit të së drejtës dhe të drejtave themelore; nxit vendimmarrësit që të punojnë së bashku drejt përmbushjes së kritereve të anëtarësimit deri në vitin 2030; thekson nevojën për të forcuar transparencën, përgjegjshmërinë dhe gjithëpërfshirjen e procesit të anëtarësimit, duke përfshirë dimensionin e tij parlamentar
Kujton se sundimi i ligjit dhe integriteti institucional janë shtylla kurrizore e transformimit demokratik, elasticitetit shoqëror dhe kohezionit socio-ekonomik;
- Përgëzon angazhimin e Shqipërisë për të përfunduar reformën e saj gjithëpërfshirëse në drejtësi; inkurajon vendin të intensifikojë hapat që synojnë finalizimin e procesit të verifikimit dhe sigurimin e drejtësisë universale nëpërmjet masave ndërsektoriale;
- Dënon konfrontimin politik dhe veprimet përçarëse dhe nënvizon një përgjegjësi të përbashkët politike dhe sociale për reformat; fton aktorët politikë të rrisin angazhimin e tyre për dialog dhe të forcojnë institucionet dhe procedurat demokratike përmes angazhimit konstruktiv, konsultimeve gjithëpërfshirëse dhe vendimmarrjes transparente; rikujton nevojën për të forcuar mbikëqyrjen parlamentare;
- U bën thirrje autoriteteve shqiptare që të adresojnë rekomandimet e jashtëzakonshme për financimin e zgjedhjeve dhe partive, shumë përpara zgjedhjeve parlamentare të 2025-ës;
Insiston në financimin adekuat dhe funksionimin efektiv dhe të paanshëm të organeve dhe agjencive të pavarura; njeh kontributin e shoqërisë së pavarur civile dhe medias në luftën kundër korrupsionit;
- Vë në dukje progresin e vazhdueshëm dhe pret përmirësime sistematike në parandalimin, hetimin proaktiv dhe ndjekjen penale të dënimeve përfundimtare jo selektive për rastet që përfshijnë korrupsionin dhe krimin e organizuar; bën thirrje për progres të mëtejshëm në krijimin e një administrate publike gjithëpërfshirëse, efikase, të koordinuar mirë dhe të përgjegjshme;
- Shpreh shqetësimin e tij për aspektet e projektligjit për amnistinë fiskale dhe propozimin e shtetësisë sipas skemës së investimeve që janë të papajtueshme me normat e BE-së dhe politikën e saj të vizave;
- Bën thirrje për veprime të vazhdueshme për të reduktuar kërkesat e pabazuara për azil nga shtetasit shqiptarë, duke trajtuar rrjetet kriminale të trafikimit dhe duke rritur bashkëpunimin me agjencitë e drejtësisë dhe të punëve të brendshme të BE-së; mirëpret hetimet e suksesshme ndërkombëtare dhe operacionet e policisë për të luftuar trafikimin e njerëzve, narkotikëve dhe armëve të zjarrit, si dhe mashtrimin në internet;
- Thekson detyrimin e autoriteteve për të garantuar transparencë dhe konkurrencë në prokurimet publike, kontratat qeveritare, privatizimin, ndihmën shtetërore dhe procedurat e koncesionit; thekson nevojën për të forcuar masat mbrojtëse, transparencën dhe kushtëzimin në kuadër të një procesi të shqyrtimit strategjik të investimeve të huaja dhe për të ndjekur penalisht incidentet e mashtrimit, shpërdorimit të detyrës dhe pastrimit të parave, duke luftuar njëkohësisht evazionin fiskal dhe anashkalimin e sanksioneve;
- Dënon ndërhyrjet malinje të huaja dhe sulmet hibride, duke përfshirë dezinformimin, spiunazhin, nxitjen e të gjitha formave të radikalizimit dhe sulmeve kibernetike kundër qytetarëve shqiptarë dhe infrastrukturës kritike; fton autoritetet të parandalojnë rrjedhjet e të dhënave duke forcuar ndjeshëm sigurinë kibernetike;
Liritë themelore dhe të drejtat e njeriut
- Vë në dukje hapat ligjorë të ndërmarrë për eliminimin e diskriminimit ndaj minoriteteve dhe bën thirrje për hapa praktikë për të siguruar përfshirjen e tyre, përkatësisht përfshirjen e pakicave LGBTI+, rome dhe egjiptiane; kujton nevojën për të luftuar dhunën me bazë gjinore, për të rritur mbrojtjen e fëmijëve, për të miratuar dhe zbatuar legjislacionin për të drejtat e pakicave, për të forcuar të drejtat pronësore dhe për të kryer një regjistrim të popullsisë; nënvizon rëndësinë e heqjes së barrierave për përfshirjen socio-ekonomike të personave me aftësi të kufizuara;
- Shpreh shqetësimin e tij për mungesën e progresit në arritjen e transparencës institucionale, lirisë së shprehjes dhe lirisë së medias dhe thekson rolin e liderëve politikë në krijimin e një mjedisi të favorshëm për arritjen e këtyre lirive; dënon përpjekjet për të diskredituar gazetarët dhe fshehjen arbitrare të informacionit publik, si dhe dështimin për të garantuar sigurinë e gazetarëve; u kërkon autoriteteve të ndërmarrin veprime të menjëhershme kundër ndërhyrjeve politike dhe ekonomike në media dhe frikësimit ndaj gazetarëve; mirëpret tërheqjen e projektligjit kundër shpifjes; i kërkon qeverisë të sigurojë pavarësinë e transmetuesit publik dhe rregullatorit të medias dhe transparencën e pronësisë, financimit dhe reklamimit publik të medias;
- Kërkon nga autoritetet që të kundërshtojnë dezinformimin dhe narrativat manipuluese duke promovuar arsimimin mediatik dhe duke përmirësuar kushtet e punës së gazetarëve;
- Nënvizon rëndësinë e një kornize gjithëpërfshirëse për angazhimin kuptimplotë të shoqërisë civile në proceset vendimmarrëse;
Pajtimi dhe marrëdhëniet e mira fqinjësore
- Përgëzon angazhimin konstruktiv të Shqipërisë në nismat gjithëpërfshirëse të bashkëpunimit rajonal dhe ndërkufitar; mirëpret përparimin e prekshëm të arritur në kontekstin e Procesit të Berlinit dhe samitit BE-Ballkani Perëndimor në Tiranë;
- Rikujton nevojën për të përfunduar procesin e deklasifikimit të dosjeve të epokës komuniste dhe për t’i bërë ato të aksesueshme për studiuesit dhe publikun e gjerë me qëllim që të avancohet drejtësia dhe pajtimi;
Reformat socio-ekonomike
- I kërkon autoriteteve të vazhdojnë reformat strukturore që mundësojnë rimëkëmbje të qëndrueshme dhe rritje gjithëpërfshirëse përmes përmirësimit të qeverisjes, sundimit të ligjit, dixhitalizimit dhe aksesit, përjashtimit social të reduktuar, formalizimit të ekonomisë, arsimit, ngritjes së aftësive, përmirësimit të kushteve të punës dhe dialogut social;
- Nënvizon natyrën transformuese të ndihmës thelbësore të BE-së të ofruar sipas IPA III dhe Kornizës së Investimeve të Ballkanit Perëndimor, duke përfshirë Garancinë për Rininë në Ballkanin Perëndimor; kujton se, në përputhje me kushtëzimin e IPA III, financimi duhet të reduktohet ose të pezullohet në rastet e kthimit prapa ose vonesave të pajustifikuara në procesin e reformës;
- Mirëpret hapat në përshpejtimin e tranzicionit të energjisë dhe diversifikimit të energjisë drejt energjisë së erës dhe diellore; përshëndet, në këtë drejtim, paketën e BE-së për mbështetjen e energjisë për Ballkanin Perëndimor dhe u bën thirrje autoriteteve të përdorin sa më mirë këtë ndihmë për të ndërtuar një treg energjie elastik dhe miqësor ndaj mjedisit;
- Kërkon masa të planifikuara tërësisht për biodiversitetin, ujin, ajrin, klimën, menaxhimin rajonal të mbetjeve dhe ndotjen industriale; thekson nevojën për të forcuar qëndrueshmërinë e vendit ndaj ndikimeve të ndryshimeve klimatike; vë në dukje hapat fillestarë të ndërmarrë për krijimin e një Parku Kombëtar të Vjosës;
- Bën thirrje për përmirësim të transparencës, sjelljes, zbatimit dhe monitorimit të vlerësimeve të ndikimit mjedisor dhe strategjik në mjedis, veçanërisht për projektet me pasoja të mëdha mjedisore dhe socio-ekonomike; shpreh shqetësimin për ndikimin ekonomik dhe mjedisor të projekteve zhvillimore jokonkurruese të financuara nga jashtë; u bën thirrje autoriteteve të ndërmarrin veprime urgjente për të luftuar krimin mjedisor;
- Përshëndet aderimin e plotë të Shqipërisë në Mekanizmin e Mbrojtjes Civile të BE-së;
- Kërkon miratimin e shpejtë të strategjisë kombëtare të transportit, duke përfshirë planin e saj të veprimit;
- Udhëzon Presidentin e tij t’ia përcjellë këtë rezolutë Presidentit të Këshillit Evropian, Këshillit, Komisionit, Zëvendëspresidentit të Komisionit / Përfaqësuesit të Lartë të Bashkimit për Punë të Jashtme dhe Politikë të Sigurisë, qeverive dhe parlamenteve të vendeve anëtare. Shtetet dhe Presidentin, Qeverinë dhe Kuvendin e Republikës së Shqipërisë.
