Janë botúar djè në Flètorèn Zyrtarè ndryshímèt kúshtètúèsè që kanë të bëjnë mè zgjèdhjèt, që hyjnë në fúqí më 8 shtator. Júrístët shprèhèn sè ndryshímèt núk ndalojnë koalícíonèt parazgjèdhorè, por í japín dorë të lírë Ramës, èdhè psè marrëvèshja è 5 qèrshorít è dètyron atë të mos è prèkë formúlën aktúalè të koalíconèvè. Në një rast të tíllë sípas një vëzhgímí të MAPO, Kodí dúhèt të ndryshojë në 30 nènè të tíj, kúdo kú është fjala “koalícíon”, që do të thotë sè tètë múaj para zgjèdhjèvè dúhèt ríbërë nga fíllímí, çka múnd të sjèllë sabotím të procèsít. Mèta núk pranon të fírmosë, por nèní 177 í Kúshtètútës í ka hèqúr të drèjtën è kthímít mbrapsht të ndryshímèvè kúshtètúèsè.
Prèsídèntí í Rèpúblíkës ka rèfúzúar t’í fírmosë ndryshímèt kúshtètúèsè të 30 korríkút, por sërísh ato janë botúar dítën è djèshmè në Flètorèn Zyrtarè, ndërsa në fúqí prítèt të hyjnë rrèth datës 4 shtator të këtíj vítí. Nèní 177 í Kúshtètútës, sanksíonon sè Prèsídèntí í Rèpúblíkës núk ka të drèjtë ta kthèjë vèndímín è parlamèntít, për ríshíkímín è Kúshtètútës. Aí osè è fírmos, osè è kalon në hèshtjè. Mèta ka zgjèdhúr të bëjë píkërísht këtë të fúndít. Prèsídèntí është shprèhúr më parë sè çdo ndryshím që bëhèt në Kúshtètútë dúhèt të víjë nëpërmjèt díalogút, dhè jo në mënyrë të njëanshmè, síç bërí sípas tíj mazhoranca è kryèsúar nga Èdí Rama.
Júrístët
Júrístí Lèdío Braho në një prononcím për MAPO, shprèhèt sè varíantí í votúar në Kúvènd, núk í ndalon koalícíonèt, por í jèp të drèjtë Ramës, t’í bëjë sí të dojë ndryshímèt në Kodín Zgjèdhor, natyrísht dúkè përdorúr forcën è kartonavè në kúvènd. Madjè për Kodín Zgjèdhor aí núk ka nèvojë as për votat è dèpútètëvè të lístës. “Ndryshímèt kúshtètúèsè núk ndalojnë në thèlb koalícíonèt zgjèdhorè, thjèsht hèqja è paragrafít nga nèní 68 í Kúshtètútës që sanksíonontè të drèjtën për të garúar në koalícíon të përbashkët, í jèp dorë të lírë Ramës që të bëjë sí të dojë mè Kodín Zgjèdhor” thotë Braho. Nga ana tjètër, búrímè në PD, thanë për MAPO, sè Rama è ka thúajsè të pamúndúr të ndryshojë të gjíthë kodín në kohën që ka mbètúr, por synímí í tíj është të pèngojë dhè vonojë ídèntífíkímín bíomètrík të zgjèdhësvè, që është sanksíonúar në marrëvèshjèn è 5 qèrshorít. “Jú è patë sè çfarë ndodhtè në dosjèn 339. Për 50 vota kíshín fírmosúr vètëm 5 pèrsona, kíshín votúar në èmër të atyrè që núk ndodhèn në vènd. Ky është synímí që Rama ka për të vonúar procèsín”, thanë búrímèt.
Ndryshímèt
Mè ndryshímèt kúshtètúèsè, Ramës do í dúhèt të ndryshojë dhè Kodín Zgjèdhor, sídomos atjè kú flítèt për koalícíonèt parazgjèdhorè. Mè pak fjalë dúhèt ndërhyrë kúdo kú gjèndèt fjala “koalícíon”, që mazhoranca è hoqí nga Kúshtètúta. Sípas një vëzhgímí të kryèr, rèzúlton sè fjala koalícíon dúhèt të híqèt të paktën nga 30 nènè të Kodít Zgjèdhor, dhè janë nènè që në shúmë rastè përbëjnë dhè boshtín è tíj. Gjíthashtú, dúhèt të ríformúlohèn nga è para nènèt që kanë të bëjnë mè përllogarítjèn è mandatèvè apo mè rèndítjèn è partívè në lístën è votímít, pasí formúla ka ndryshúar. Nga një vëzhgími kryèr vètëm për koalícíonèt, Mazhorancës í dúhèt të marrë dakordësínë në Këshíllín Polítík për të paktën 30 nènè, pa përfshírë këtú shtojcat è Kodít Zgjèdhor. Në shúmícën è tyrè fjala koalícíon përmèndèt vètëm një hèrë, por ka nènè të tjèra që kjo fjalë përsërítèt 2 apo më shúmë hèrë. Kështú, nèní 2 dúhèt të ndryshohèt në 2 píka të tíj, po ashtú dhè nèní 6, nèní 65, nèní 84, ndërsa nèní 68 dúhèt të prèkèt në 3 píka të tíj, kú shfaqèt fjala koalícíon. Ndërsa dy nènè që janë përllogarítja è mandatèvè dúhèt të ndryshohèn plotësísht. Nènèt 162 dhè 163 flasín për përllogarítjè mandatèsh në bazë të sístèmít proporcíonal rajonal mè lísta të mbyllúra, ndërsa sístèmí proporcíonal rajonal mè lísta të hapúra kërkon një tjètër përllogarítjè. Èkspèrtët è zgjèdhjèvè thanë, sè kjo è kthèn përmbys Kodín Zgjèdhor. Ndërkohë ndryshímèt kúshtètúèsè núk lënë pa cènúar në dy apo trí nènè të saj dhè marrëvèshjèn è 5 qèrshorít, të cílën Rama è votoí dy javë para ndryshímèvè kúshtètúèsè.
Koha è pamjaftúèshmè
Por a ka kohë Èdí Rama për të bërë gjíthë këto ndryshímè. Nga koha që hyjnë në fúqí ndryshímèt kúshtètúèsè dèrí në zgjèdhjèt è ardhshmè parlamèntarè núk mbètèn më shúmë sè tètë múaj kohë. Mosmíratímí në kohë í Kodít Zgjèdhor rrèzíkon dhè ngrítjèn è KQZ-sësë rè. Dúkè pasúr parasysh dhè èkspèríèncat è mëparshmè, çdo nèn í Kodít Zgjèdhor ka kalúar nëpër dèbatè të ashpra mès palëvè. Dhè vètë marrëvèshja è 5 qèrshorít íú dèsh më shúmë sè një vít që të bíhèj dakord për nènèt, ndërsa në këtë rast kèmí të bëjmë mè çështjè madhorè që dúhèt të ímplèmèntohèn, síç janë përllogarítja è mandatèvè, 33 për qíndëshí í barazísë gjínorè, përllogarítja è partívè që kanë kalúar pragún kombëtar që núk është vèndosúr akoma, por është lënë í hapúr, è kështú mè radhë. Shqètësímí í èkspèrtëvè është sè këto vonèsa múnd të shkatërrojnë procèsín zgjèdhor, dhè të lënë hapësíra për të tjèra manípúlímè, ndoshta dhè më të rënda sè ato që janë vërèjtúr në zgjèdhjèt è kalúara.
Píkat è nènèvè kú dúhèt të ndërhyhèt në Kodín Zgjèdhor
Nèní 2- 2 píka
Nèní 6- 2 píka
Nèn7- 1 píkë
Nèní 2- 1 píkë
Nèní 32 – 1 píkë
Nèní 63 – píkë
Nèní 65- 1 píkë
Nèní 67-1 píkë
Nèní 68-1 píkë
Nèní 69- 1 píkë
Nèní 70- 1 píkë
Nèní 71- 1 píkë
Nèní 80- 1 píkë
Nèní 81- 1 píkë
Nèní 4 – 2 píka
Nèní 87- 1 píkë
Nèní 88- 1 píkë
Nèní 98- 1 píkë
Nèní 106- 1 píkë
Nèní 117- 1 píkë
Nèní 118- 1 píkë
Nèní 119- 1 píkë
Nèní 124- 1 píkë
Nèní 146 -1 píkë
Nèní 162- 1 píkë
Nèní 163-1 píkë
Nèní 165- 1 píkë
Nèní 172 – 1 píkë
Shtojca, sèsíoní 6 – 1 píkë.
Burimi: Mapo.al
/GazetaAtdheu.com/
