Pse disa gjitarë kanë një ndjenjë të shkëlqyer të nuhatjes, të tjerët bien në letargji dhe të tjerët, përfshirë njerëzit, janë të predispozuar ndaj sëmundjeve?
Programi ndërkombëtar i kërkimit “Zoonomia Project” analizoi gjenomin e 240 gjitarëve të ndryshëm për të dhënë përgjigje për pyetjet e mësipërme dhe të tjera. Rezultatet e programit janë publikuar në revistën “Science”.
Rëndësia e gjetjeve për shëndetin tonë
Hulumtimi, i cili përfshin më shumë se 50 institucione të ndryshme dhe 150 shkencëtarë në mbarë botën, ofron një sasi të madhe informacioni rreth funksionit dhe zhvillimit të gjenomit të gjitarëve, duke përfshirë speciet e rrezikuara, gjatë një periudhe evolucionare prej 100 milionë vjetësh. Kjo analizë tregon, ndër të tjera, se cilat ndryshime gjenetike kanë çuar në tipare specifike në specie të ndryshme dhe cilat mutacione mund të shkaktojnë sëmundje.
Të kuptuarit e diversitetit gjenetik të specieve mund të sigurojë njohuri jo vetëm për historinë evolucionare njerëzore, por edhe për shëndetin e njeriut. Gjenet që ruhen në shumë specie mund të tregojnë ato që janë thelbësore për funksionin normal dhe për këtë arsye mund të çojnë në sëmundje kur mutohen.
Variantet gjenetike dhe sëmundjet e rralla
Duke kryer një studim të detajuar dhe krahasim sistematik të gjenomave, studiuesit identifikuan rajone të gjenomit njerëzor me funksione që nuk ishin përcaktuar më parë. Mutacionet në to mund të luajnë një rol të rëndësishëm në origjinën e sëmundjeve ose në karakteristikat e veçanta të specieve të gjitarëve. Gjetjet zbuluan më tej variante gjenetike që mund të luajnë një rol në sëmundjet e rralla dhe të zakonshme, duke përfshirë kancerin.
Ata identifikuan gjithashtu pjesë të gjenomit njerëzor që kanë mbetur të pandryshuara pas miliona vitesh evolucioni, duke ofruar informacione që mund të hedhin dritë mbi shëndetin dhe sëmundjet e njeriut, por edhe sekuenca gjenetike që, ndërsa gjenden në gjenomet e shumicës së specieve të tjera të gjitarëve, janë zhdukur te njerëzit.
Disa nga këto pjesë të fshira të informacionit gjenetik janë të lidhura ngushtë me gjenet e përfshira në funksionet kognitive dhe neuronale. Por siç shpjegojnë studiuesit, në vend që të prishnin biologjinë njerëzore, disa nga këto fshirje krijuan kodim të ri gjenetik, i cili eliminoi elementë që normalisht do të çaktivizonin gjenet./Science news
